Dysgwch am Fudd Net i Fioamrywiaeth yng Nghymru – beth ydyw a sut mae’n cael ei gyflawni.
Last updated: 2 July 2025
Cyflwynwyd Budd Net i Fioamrywiaeth (NBB) gan Lywodraeth Cymru o ganlyniad i Uwchgynhadledd Bioamrywiaeth COP15 y Cenhedloedd Unedig yn 2022. Ar ôl cwblhau ei Ymchwiliad Dwfn i Fioamrywiaeth ei hun, datblygwyd cyfres o gamau gweithredu i warchod ein cynefinoedd pwysicaf a chefnogi adferiad byd natur.
Mae Polisi Cynllunio Cymru (PCC) yn diffinio budd net i fioamrywiaeth fel ‘y cysyniad y dylai datblygiadau adael bioamrywiaeth a chydnerthedd ecosystemau mewn cyflwr llawer gwell nag o’r blaen, drwy sicrhau budd uniongyrchol a thymor hir, mesuradwy ac amlwg, yn bennaf ar y safle neu’n union gyfagos iddo’.
Cyflwynodd Deddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016 ddyletswydd (Dyletswydd Adran 6) sy’n ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau cynllunio lleol geisio gwella bioamrywiaeth drwy’r broses gynllunio a hyrwyddo cydnerthedd ecosystemau.
Yn 2019, darparodd Prif Gynllunydd Llywodraeth Cymru ganllawiau ar gymhwyso Dyletswydd Adran 6 mewn perthynas â sicrhau gwelliannau i fioamrywiaeth. Roedd y canllawiau hefyd yn nodi, os na ellir cyflawni NBB, y dylid gwrthod caniatâd cynllunio. Cafodd PCC ei ddiweddaru wedyn i adlewyrchu hyn, er mwyn gwella cydnerthedd ecosystemau a chryfhau polisïau mewn perthynas â seilwaith gwyrdd a safleoedd dynodedig fel Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA).
Mae Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) wedi datblygu fframwaith ar gyfer gwerthuso cydnerthedd ecosystemau yn seiliedig ar bum agwedd sydd wedi’u nodi yn Nyletswydd Adran 6. Cyfeirir at hyn fel DECCA: Amrywiaeth, Maint, Cyflwr, Cysylltedd a Gallu i Addasu (Diversity, Extent, Condition, Connectivity and Adaptability). Gellir cymhwyso’r fframwaith ar draws gwahanol gynefinoedd a defnyddiau tir ac ar gyfer amrywiaeth o raddfeydd gwahanol. Dysgwch fwy am fframwaith DECCA yn PCC (tudalennau 146-147).
Yn ymarferol, mae hyn yn golygu y dylai cais cynllunio ystyried effeithiau posibl y datblygiad arfaethedig ar amrywiaeth, maint, cyflwr a chysylltedd ecosystemau o fewn a thu hwnt i’r safle, a cheisio eu gwella fel rhan o’r NBB.
Rhaid i’r rhan fwyaf o ddatblygiadau sy’n gwneud cais am ganiatâd cynllunio ddarparu a dangos eu bod wedi cynnal a gwella bioamrywiaeth ac wedi adeiladu rhwydweithiau ecolegol cadarn drwy seilwaith gwyrdd.
Rhaid i welliannau i fioamrywiaeth sy’n cyflawni NBB gael eu darparu yn unol â'r hierarchaeth lliniaru, sef yn gyntaf osgoi, ac yna lleihau a lliniaru ac, fel dewis olaf, gwneud iawn am effeithiau niweidiol ar yr amgylchedd sy’n deillio o ddatblygiad. Darllenwch fwy am hyn yn PCC (paragraff 6.4.15 a Ffigur 12, tudalennau 148-149).
Gellir cyflawni NBB drwy gamau gweithredu ar raddfa fach, ee gosod blychau ystlumod ac adar, a thrwy greu neu adfer cynefinoedd ar raddfa fawr. Mae llythyr y Prif Gynllunydd yn pwysleisio nad oes angen i NBB ‘fod yn feichus’, ac y dylai fod yn gymesur â maint ac effaith y datblygiad. Mae ymyriadau ar raddfa fach yn bwysig gan eu bod yn cyfrannu at gydnerthedd ar raddfa genedlaethol. Pwrpas NBB yw i gynigion datblygu o bob maint gyfrannu at rwydwaith ecolegol mwy gwydn a bioamrywiol yng Nghymru.
Rhaid i geisiadau cynllunio ddangos sut mae’r hierarchaeth lliniaru a fframwaith DECCA wedi cael eu defnyddio i sicrhau budd net i fioamrywiaeth a seilwaith gwyrdd mewn Datganiad Seilwaith Gwyrdd, sy’n ofynnol ar gyfer pob datblygiad.
I ddysgu mwy am NBB, edrychwch ar y canllawiau hyn gan Lywodraeth Cymru.
Os oes unrhyw beth yn eich poeni am gynigion bioamrywiaeth datblygiad, mae croeso i chi gysylltu â’ch Awdurdod Cynllunio Lleol sy’n gyfrifol am sicrhau bod NBB a Dyletswydd Adran 6 yn cael eu gweithredu’n briodol.