Mae’r Dirprwy Brif Weinidog yn ei alw’n 'Darn o ddeddfwriaeth uchelgeisiol a thrawsffurfiol'

Cyhoeddwyd 26 Tachwedd

Cafodd Bil yr Amgylchedd (Egwyddorion, Llywodraethiant a Thargedau Bioamrywiaeth) (Cymru) ei bleidleisio drwy i'r cam nesaf yn y Senedd ar 11 Tachwedd – milltir carreg bwysig. Bydd y Bil hwn yn llenwi'r bylchau yn ddeddfwriaeth Cymru a grëwyd wrth i ni adael yr Undeb Ewropeaidd, trwy sefydlu'r Egwyddorion Amgylcheddol hyn yng nghyfraith Cymru a sefydlu Swyddfa Llywodraethiant Amgylcheddol Cymru (OEGW), corff amgylcheddol newydd. Bydd y Bil hefyd yn gosod fframwaith lle bydd llywodraethau'r dyfodol yn gosod Targedau Bioamrywiaeth oddi fewn o, lle fydd rhaid iddynt ddarparu'r uchelgais a'r ysfa i fynd i'r afael â'r argyfwng natur a hinsawdd drwy adfer bioamrywiaeth Cymru.

Roedd cefnogaeth eang yn y Senedd yn ystod y ddadl hon, gydag aelodau o'r tair plaid fwyaf (Llafur Cymru, Ceidwadwyr Cymru a Phlaid Cymru) yn siarad o blaid cynyddu’r Bil, wrth alw ar yr un pryd iddo fynd ymhellach yn ei uchelgais. Rhoddwyd pwyslais ar yr angen ar frys am dargedau uchelgeisiol ar Gymru a fydd yn ysgogi adfer natur, a bod yn rhaid i'r OEGW fod yn annibynnol ac â digon o gyllid er mwyn dal llywodraeth yn atebol.

Cafodd RSPB Cymru, yn ogystal â'n cydweithwyr yn Gyswllt Amgylchedd Cymru, WWF a Green Alliance, eu sôn yn y ddadl am fod ar flaen y gad o ran yr ymgyrch i wneud y Bil hwn yn well. Dros y misoedd diwethaf, rydym wedi hybu am gytundeb gwell dros natur yng Nghymru. Dangosodd dadl yr wythnos diwethaf fod y trafodaethau hyn wedi bod yn gynhyrchiol, gyda llawer o'n hargymhellion yn ysbrydoli gwelliannau i'r Bil.

Yn ei ddatganiad agoriadol, gosododd y Dirprwy Brif Weinidog a Gweinidog y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig allan yr ardaloedd lle bydd y Llywodraeth yn cyflwyno gwelliannau. Roedd y rhain yn cyd-fynd yn dynn â'n galwadau ym mhob un o dri rhan y Bil, a gyda phrif argymhellion y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Seilwaith.

Maent yn mynd i'r afael â materion allweddol gan gynnwys:

- ehangu cymhwysiad yr egwyddorion amgylcheddol;

- sicrhau bod yr OEGW yn gorff hollol annibynnol o Lywodraeth Cymru ac yn egluro'n glir sut y gall pobl codi cwyn am gyrff cyhoeddus dros fethiant i gydymffurfio â chyfreithiau amgylcheddol;

- lleihau'r ffrâm amser lle mae'n rhaid gosod targedau bioamrywiaeth tymor hir a thymor byr.

Mae hyn yn dangos dull cydweithredol, croesawgar gan y llywodraeth a gobeithiwn y bydd yn arwain at gryfhau sylweddol o'r gyfraith newydd.

Yn Gam 2, mae'r broses o ddiwygio'r Bil yn dechrau, gyda diwygiadau i'w cyflwyno gan Lywodraeth Cymru a hefyd gan AS's gwrthblaid. Er gwaethaf y gefnogaeth eang hon i'r Bil, ni allwn fod yn rhy ymddiriedgar. Gyda dim ond ychydig fisoedd ar ôl cyn diddymu'r Senedd cyn etholiad Mai 2026, nid oes amser am oedi. Mae gan y Bil y potensial i fod yn ddarn allweddol o ddeddfwriaeth ar gyfer natur yng Nghymru, ond rhaid i ni weld y Senedd yn cydweithio i greu systemau cyfreithiol cryf a fydd yn mewnblannu uchelgais uchel, gan sicrhau etifeddiaeth gadarnhaol i natur i'r Chweched Senedd.